|    Open Access
Alma Mater – Zeitschrift für interdisziplinäre Kulturforschungen 2025, Bd. 2(1) 152-179

1901 Tarihli Bir Derleme Çalışması: Anadolu'da Kullanılan Sözlerin Birazı

Himmet Büke

S. 152 - 179   |  DOI: https://doi.org/10.29329/almamater.2025.1286.10

Veröffentlichungsdatum: März 06, 2025  |   Einzeln/Gesamtansichten: 18/24   |   Einzeln/Gesamtdownloads: 25/36


Zusammenfassung

Anadolu üzerine ilk folklorik ve diyalektik çalışmalar Avrupalı araştırmacılar tarafından başlatılmış; Maksimov, Kunos, Giese, Kowalski, Räsänen gibi Batılı bilim insanları bu konuda çalışmalar yapmışlardır. Yerli araştırmacıların çalışmalarını Osmanlının son dönemlerine tarihlendirmek mümkünken Cumhuriyet sonrası dönemde bu çalışmaların hız kazandığı söylenebilir. “Anadolu’da Kullanılan Sözlerin Birazı” adlı çalışma da Osmanlının son döneminde yapılmış ilgi çekici çalışmalardan biridir. Çalışmanın sahibi Hafız Hasan Hulusi 108 adet sözcüğü bölgenin gramatikal özelliklerini de vererek kayda geçmiştir. Eserin müellifi hakkında elimizde herhangi bir bilgi bulunmamakla birlikte, eserden elde edilen söz varlığı ve dil verilerine göre çalışmanın Denizli yöresinde yapıldığı anlaşılmaktadır. Hafız Hasan Hulusi Türk diline gönül vermiş, Türk dilini savunan bilinçli bir entelektüeldir. Dinî ve ilmî bilimlere hakim olduğu, Batı dillerinden Rusça, Fransızca ve Almancayı bildiği görülür. Erken dönem diyalektoloji çalışmaları arasında ilk sırayı alacak olan bu eser müellifin “üstād-ı faziletmendimiz” dediği bir sözlükçünün talebi doğrultusunda el yazısıyla kaleme alınmıştır. Sözcükleri alfabetik sıraya göre bir deftere kaydeden Hafız Hasan Hulusi çalışmasının bir bölümünü yörenin fiil çekimlerine ayırmıştır. Çalışma şimdilik erken dönem derleme çalışmalarında küçük bir bölgenin gramer özelliklerini de barındırması yönüyle ilktir.

Schlüsselwörter: Hafız Hasan Hulusi, derleme, halkbilimi, diyalektoloji, Anadolu


Wie zitiert man diesen Artikel?

APA 7. Auflage
Buke, H. (2025). 1901 Tarihli Bir Derleme Çalışması: Anadolu'da Kullanılan Sözlerin Birazı. Alma Mater – Zeitschrift für interdisziplinäre Kulturforschungen, 2(1), 152-179. https://doi.org/10.29329/almamater.2025.1286.10

Harvard
Buke, H. (2025). 1901 Tarihli Bir Derleme Çalışması: Anadolu'da Kullanılan Sözlerin Birazı. Alma Mater – Zeitschrift für interdisziplinäre Kulturforschungen, 2(1), pp. 152-179.

Chicago 16. Auflage
Buke, Himmet (2025). "1901 Tarihli Bir Derleme Çalışması: Anadolu'da Kullanılan Sözlerin Birazı". Alma Mater – Zeitschrift für interdisziplinäre Kulturforschungen 2 (1):152-179. https://doi.org/10.29329/almamater.2025.1286.10

Literaturverzeichnis

    Initial folkloric and dialectic studies related to Anatolia were started by European scientists such as Maximov, Kunos, Giese, Kowalski and Räsänen. It is possible to date the studies by local researchers back to the final years of the Ottoman Empire and say that these studies gained momentum after the Republic. The work entitled “Some of Sayings in Anatolia” is one of the two interesting works written during the final years of the Ottoman Empire. Hafız Hasan Hulusi, the owner of the aforementioned work, recorded 108 words with grammatical characteristics of the area. We have no information on the author of the work. However, the vocabulary and language data acquired from the work show that the work had been conducted in Çal area of Denizli. Hafız Hasan Hulusi was a conscious intellectual who set his heart on Turkish language and defended it. He apparently mastered religion and science and spoke Western languages such as Russian, French and German. The aforementioned work to rank first among the early dialectology studies was written by handwriting upon the request of a lexicographer whom the author referred to as “our merit holder master”. Recording the words in a notebook in an alphabetical order, Hafız Hasan Hulusi spared a part of his work to conjugations of the area. The work remains a first among early period compilation studies for now as it also includes grammer characteristics of a small area.